Τα ΜΜΕ στην εποχή της μεταβιομηχανικής δημοσιογραφίας

Η επί παντός του επιστητού αρθρογραφία των ιστολογίων (blogging), η συμμετοχική παραγωγή ειδήσεων από ένα πλήθος εθελοντών (crowdsourcing), η δημιουργία άρθρων απευθείας από τους ίδιους τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές (computer-generated news) και πολλές άλλες καινοτομίες που προωθούν τα νέα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, μεταβάλλουν συνεχώς το παραδοσιακό δημοσιογραφικό τοπίο. Όμως δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τους επαγγελματίες δημοσιογράφους, ιδίως όσον αφορά την αναζήτηση και την αξιολόγηση των σημαντικότερων ειδήσεων. Αυτό είναι το κεντρικό μήνυμα μιας νέας μεγάλης μελέτης που έδωσε στη δημοσιότητα το Κέντρο Tow για την Ψηφιακή Δημοσιογραφία του πανεπιστημίου Κολούμπια των ΗΠΑ, με τίτλο «Μετα-Βιομηχανική Δημοσιογραφία».


Η έκθεση, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, επισημαίνει ότι η τεχνολογία έχει οδηγήσει σε μια πραγματική έκρηξη των διαθέσιμων πληροφοριών, κάτι που έχει συνέπειες (οικονομικές και άλλες), τόσο αρνητικές όσο και θετικές, για τη δημοσιογραφία. Όμως, όπως υπογραμμίζει, θα υπάρχουν πάντα δημοσιογραφικά πεδία, ιδίως στον τομέα του ρεπορτάζ, όπου οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι θα είναι αδύνατο να αντικατασταθούν από ερασιτέχνες ή από τις μηχανές.

Η μελέτη επισημαίνει ότι όσο κι αν προοδεύσει η τεχνολογία, θα είναι αναντικατάστατος ο ρόλος του δημοσιογράφου πλήρους απασχόλησης, που θα αποκαλύπτει την αλήθεια και την εξηγεί, ο οποίος θα βγάζει στο φως όσα κάποιος κάπου θέλει να κρύψει, όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο.

Από την άλλη, όμως, αναγνωρίζεται ότι η επικράτηση του διαδικτύου και των νέων ηλεκτρονικών μέσων σημαίνει ότι το παραδοσιακό μοντέλο της εφημερίδας ή του σταθμού που στηρίζεται από τα διαφημιστικά έσοδα, ίσως ποτέ πια να μην είναι το ίδιο, με συνέπεια «η παραγωγή ειδήσεων να πρέπει να γίνει φθηνότερη». Γι' αυτό, άλλωστε, αναζητείται ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο για τα μέσα ενημέρωσης, με δεδομένο ότι τα online διαφημιστικά έσοδά τους είναι πλέον χαμηλότερα.

Η μελέτη προτείνει ως γενικό κανόνα την ευελιξία («δεν υπάρχει μία μοναδική απάντηση», όπως λέει), έτσι ώστε τα έσοδα των ΜΜΕ να προέρχονται πλέον από μια ποικιλία πηγών: διαφημιστές, χορηγούς, χρήστες-αναγνώστες, δωρητές-φιλάνθρωπους κ.α. Παράλληλα, με στόχο την μείωση του κόστους παραγωγής των ειδήσεων, προτείνεται η αξιοποίηση και άλλων μεθόδων, όπως η ανάθεση έργου σε τρίτους (outsourcing) ή σε πλήθος εθελοντών (crowdsourcing) ή ακόμα και η αυτοματοποίηση χάρη στους υπολογιστές-συντάκτες (βέβαια, όλα αυτά είναι πολύ πιθανό ότι θα ασκήσουν πιέσεις στην αγορά εργασίας, όσον αφορά τη ζήτηση για επαγγελματίες δημοσιογράφους).

Οι τρεις συγγραφείς της έκθεσης θεωρούν ότι «δεν υπάρχει περίπτωση να διατηρηθεί ή να αποκατασταθεί η μορφή της δημοσιογραφίας, όπως έχει εξασκηθεί κατά τα τελευταία 50 χρόνια». Παράλληλα, όπως λένε, οι αλλαγές λόγω της τεχνολογίας έχουν οδηγήσει σε πτώση της ποιότητας των ειδήσεων, τουλάχιστον στις ΗΠΑ. Εκτιμούν μάλιστα ότι στο μέλλον τα πράγματα θα χειροτερεύσουν κι άλλο, προτού βελτιωθούν.

Η μελέτη αναφέρει ότι τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης (Facebook κ.α.), τα blogs και γενικότερα η «δημοσιογραφία των πολιτών» μπορούν να έχουν θετική επίδραση, επειδή δημιουργούν περιεχόμενο που δεν ήταν διαθέσιμο στο παρελθόν στο πλαίσιο της παραδοσιακής δημοσιογραφίας. Αναφέρει, για παράδειγμα, ότι την είδηση θανάτου του Μπιν Λάντεν στο Πακιστάν πρώτος την μετέδωσε μέσω του Twitter ένας πολίτης, ενώ σημαντική ήταν η συνεισφορά των νέων ψηφιακών μέσων στην μεγάλη φυσική καταστροφή της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία (σεισμός-τσουνάμι-πυρηνικό ατύχημα), όταν οι πληροφορίες και οι αναφορές των πολιτών έδωσαν μια πληρέστερη εικόνα για τα συμβάντα σε πραγματικό χρόνο.

Μια θετική πλευρά βλέπει η μελέτη ακόμα και στις ειδήσεις που δημιουργούν μόνοι τους οι αλγόριθμοι των ηλεκτρονικών υπολογιστών, οι οποίοι έχουν αναπτυχθεί από νέες εταιρίες όπως οι Palantir, Kaggle, Narrative Science κ,α., με το σκεπτικό ότι οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι θα μπορούν να απελευθερώσουν τον χρόνο τους για άλλες δραστηριότητες (αν και εύκολα μπορεί να δει κανείς επίσης την αρνητική όψη αυτής της εξέλιξης).

Εν κατακλείδι, η έκθεση εκτιμά ότι επειδή οι αναγνώστες χρησιμοποιούν πλέον μια ποικιλία πηγών ενημέρωσης, οι περισσότεροι δημοσιογραφικοί οργανισμοί θα πρέπει να αποδεχτούν την αναγκαιότητα να εστιαστούν σε μερικούς μόνο τομείς, καθώς θα είναι δύσκολο έως αδύνατο στο μέλλον να ικανοποιήσουν όλες τις ενημερωτικές ανάγκες του κοινού τους.

Πηγή: real.gr