… ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

Του Ηλία Γκρή

Η ποίηση αντιμετωπίζεται με απορριπτική δυσπιστία από το περιβάλλον τού σύγχρονου θεάματος και των μέσων επικοινωνιών. Διότι θεωρείται ασύμφορο είδος. Σχεδόν περιττό. Μια άχρηστη πολυτέλεια στον αδυσώπητο νόμο της προσφοράς και ζήτησης που δεσπόζει στο δελεαστικό πανόραμα του κέρδους και της αισχροκέρδειας. Κι αυτό παρ' ότι η ποίηση παρακολουθεί και μετουσιώνει όλες τις εκφάνσεις τής ζωής· αφού υπήρξε πάντοτε το μυαλό, το αίμα και η καρδιά της εποχής της. Και αποκαλύπτεται μπροστά στον καθένα με τη συνείδηση του εαυτού της. Ως όμαιμο στοιχείο της περιβάλλουσας κι αενάως μεταβαλλόμενης ομορφιάς και ασχήμιας τού κόσμου μας.
Η τηλεόραση που λειτουργεί, πλέον, σαν μυστικοπαθής μηχανισμός με έκδηλα συμπτώματα μιας καθολικής νεύρωσης, παρεμβαίνει εκ του ασφαλούς στην κοινωνική πραγματικότητα και στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου. Κυρίως όμως στοχεύει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Πρόκειται για μέσο που δομικά-λειτουργικά θα μπορούσε να είναι ένας άριστος μηχανισμός για την εξέλιξη κι ανάπτυξη της ανθρώπινης συνείδησης. Η αλματώδης εμπορική διάσταση, όμως, που προσέλαβε η τηλεόραση με το να κυριαρχεί μετεξελισσόμενη σε μοχλό εξαχρείωσης ηθών και έκπτωσης αξιών, μετέτρεψε το κοινό σε πειθαναγκασμένο κι εν τέλει, άβουλο αποδέκτη. Που ευεπίφορος σκύβει κι εθίζεται να προσκυνά επιθυμίες, πρότυπα και παντοειδείς αφέντες.

Η τηλεορατική επίθεση ενισχύει την πολυμάθεια, αλλά αναστέλλει τη γνώση.
Μια τηλεοπτική θύελλα από κακογουστιά, φτήνεια και σκανδαλώδη ευτέλεια, καθηλώνει τον άνθρωπο στη λήθη, περιορίζει τον ορίζοντα τής συνειδητότητας και ενεργοποιεί τις εσαεί ανεκπλήρωτες και εγκλωβισμένες επιθυμίες του. Επιπλέον, μεγιστοποιεί, δια μέσου μιας ρηχής, χυδαίας εκδοχής τής πληροφόρησης και ψυχαγωγίας, επιθυμίες και ανάγκες που δεν είναι ούτε φυσικές ούτε αναγκαίες. Αλλά παρά κενήν δόξαν γινόμεναι, που θα 'λεγε ο σοφός Επίκουρος.
Η τηλεόραση που προβάλλει έναν μπαξέ από γνώσεις, στην ουσία είναι αντίγνωση. Ως εύγλωττη συνηγορία αυτού έρχεται η ομολογία ενός μεγάλου ποσοστού εξ όσων κατέχουν τηλεόραση, ότι διαβάζουν λιγότερο από τότε που την απέκτησαν.

Εάν η ποίηση γοητεύει "παίζοντας" περί-τεχνα με το ανεκδήλωτο, η τηλεόραση εισβάλει σαν πολιορκητικός κριός στο αμφιθυμικό πεδίο του θεατή. εκεί όπου μένει καθηλωμένη η έλξη και η απώθηση, η αγάπη και το μίσος ως αντίρροπες δυνάμεις ενός εφιαλτικού μηχανισμού λυσσωδών συγκρούσεων. Όπου κάποιοι γεωγραφούν τον τόπο της δυστυχίας.

Αλλά η ποίηση λειαίνει τα άκρα. Αμβλύνει κι εξομαλύνει, παρά περιπλέκει. Οδηγεί τον αναγνώστη στις ρίζες του, όπου αποτραβιέται παραμερίζοντας το απωθητικό προσωπείο που τού'φτιαξε ένας κατακερματισμένος κόσμος. Αυτός που βουλιάζει όλο και περισσότερο στην αθλιότητα.

Η τηλεόραση εγκλωβίζει εσωτερικά το άτομο με την προβολή ενός μαγικού, αλλά απρόσιτου κόσμου.. Τηλεοπτική βία, τηλεοπτική αγριότητα, τηλεοπτική ασυδοσία του πολιτικάντη και τηλεοπτική ηλιθιότητα: το τετράπτυχο της σύγχρονης τηλεοπτικής γύμνιας. Ό,τι πρέπει για να αποξενώνει το άτομο παραλύοντας τις εσωτερικές του αντιστάσεις.

…Ενώ η τηλεόραση φέρνει την αποπνευματοποίηση εξωθώντας συνεχώς το άτομο έξω από τον εσώτερο εαυτό, προβάλλει η ανάγκη για προσφυγή στο λόγο και την αθωότητα της ποίησης. Ό,τι περιέχεται στον καλό ποιητικό λόγο, αποτελεί μιαν αντίρροπη ευεργετική δύναμη στη χρεοκοπία των αξιών και στην πολύμορφη βία της εξουσίας.

Και αν η τηλεορατική επίδραση συνιστά την πιο ύπουλη διαδικασία αλλοτρίωσης, η ποίηση παραμένει στην εποχή μας όσο ποτέ άλλοτε η άγρυπνη κι αλώβητη συνείδηση ενός κόσμου που βαίνει ολοταχώς στον εκβαρβαρισμό.

Υπό το σχήμα μιας αυθαίρετης απεικόνισης, θα 'λεγα ότι δουλειά της τηλεόρασης είναι να χειραγωγεί. Και χειραγωγεί πρώτ'απ'όλα με την παραπλανητική κι αρπαχτική ειδησεογραφία. Που απροκάλυπτα και, κατά το δοκούν, μεταμφιέζεται σε καννιβαλική.

Με σκηνικό ένα χλιδάτο πανόραμα ψευδαιμονισμού καλλιεργούνται φρούδες ελπίδες που παρατείνουν τον καθ' ημέραν ύπνον. Καθιστώντας το άτομο ανάξιο συνείδησης, μέλος ενός αναρίθμητου ποιμνίου.

Αλλά,
… δουλειά του ποιητή δεν είναι να δώσει ελπίδα. Αυτό το νόμισμα διαχρονικής κοπής είναι προνόμιο του πολιτικάντικου και θρησκευτικού ιερατείου που τάζουν ανέξοδα την εξαγορά τούτης ή της μεταθανάτιας ζωής.
(Από το βιβλίο "Περί Ποιήσεως", Γαβριηλίδης 2009)

Σχόλιο ΜΑΧΟΜΕΝΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
Ο συνάδελφος Ηλίας Γκρής που είναι υποψήφιος για το Μορφωτικό Ιδρυμα της ΕΣΗΕΑ είναι γνωστός σε πολλούς από μας για την ιστορία του, την αγωνιστική, τη δημοσιογραφική, την λογοτεχνική. Εχει εργαστεί σε εφημερίδες και εδώ και πολλά χρόνια στην τηλεόραση της ΕΡΤ όπου, μεταξύ άλλων έκανε εκπομπές ιστορικού περιεχομένου, ενώ παρουσίαζε, επι τέσσερα χρόνια την εκπομπή "ΜΟΡΦΕΣ ΤΕΧΝΗΣ".
Παράλληλα έχει εκδώσει Ποιητικές συλλογές (Ρημαγμένη πολιτεία, Στα γεφύρια του κόσμου, ,Εχθρικό τοπίο, Λήθαργος κόσμος, κ.ά), Πεζογραφία, (Οι αγλύκαντοι,Το μάτι του ασύλου, Αρσενική έρημος),και Ανθολογίες ( Το μελάνι που φωνάζει- η 17η Νοέμβρη 1973 στη λογοτεχνία, Η Αρχαία πατρίδα των ποιημάτων- Έλληνες ποιητές για την αρχαία Ελλάδα) .
Εχει κάνει πολλά ακόμη σημαντικά πράγματα αλλά το πιο σημαντικό για την περίπτωση είναι ότι η λογοτεχνία δεν τον έβγαλε ποτέ έξω από τη ζωή. Είναι πάντα και παράλληλα ένας δημοσιογράφος αλλά από εκείνους που αντιστέκονται καθημερινά στον ευτελισμό της δουλειάς μας με το λόγο και τη γνώση.

Γιατί ναι ,υπάρχουν και τέτοιοι δημοσιογράφοι παρά την εικόνα που δημιουργούν κάποιοι για μας. Και επιλέξαμε το κείμενο αυτό του Ηλία Γκρή, σαν μία μικρή απάντηση σε όλους αυτούς που, στις δύσκολες στιγμές που ζούμε, εμφανίστηκαν να «κόπτονται» για το …δικαίωμα στην ενημέρωση ( χωρίς να τους απασχολεί καθόλου το περιεχόμενο και η ποιότητά της), μόνο ως επιχείρημα για να αποκόψουν τους δημοσιογράφους από τους αγώνες των υπόλοιπων εργαζόμενων.