Πολιτισμός ή ΜΑΤ: για το μαύρο στις οθόνες

Του ΓΙΑΝΝΗ ΛΕΟΝΤΑΡΗ*

Ο εθισμός των πολιτών στις έκνομες και αντισυνταγματικές ενέργειες του κράτους, αν δεν είναι συνειδητός στόχος του πολιτικού μας συστήματος, είναι αναμφισβήτητα ένα από τα χαρακτηριστικά του νέου καπιταλισμού όπως αυτός εφαρμόζεται πειραματικά στον ευρωπαϊκό Νότο.

            Οταν οι θεσμοί αντικαθίστανται με υπαλλήλους διορισμένους από τράπεζες

Το κλείσιμο της ΕΡΤ ήταν ένα μικρό πραξικόπημα, ένα ακόμη στη σειρά των σταθερά συνεχιζόμενων εκτροπών στις οποίες εθίζεται η ελληνική κοινωνία τα τελευταία τρία χρόνια. Στην περίπτωση της ΕΡΤ όμως το πράγμα χτυπάει βαθύτερα. Εδώ δεν αναπαράγεται απλώς το πανθομολογούμενο έλλειμμα δημοκρατίας στη λειτουργία των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το μαύρο στις τηλεοράσεις δεν μας θυμίζει απλώς ότι ανεχόμαστε να ζούμε σε μια Ευρώπη όπου θεσμοί, όπως τα εθνικά Συντάγματα ή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχουν αντικατασταθεί από υπαλλήλους που διορίζουν οι τράπεζες. Εμφανίζει χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε συνθήκες «ασταθούς δημοκρατίας» τύπου Ελλάδας του 1965 ή Χιλής των αρχών του '70. Οι συνθήκες αυτές είναι οι πλέον κατάλληλες για να αποσταθεροποιήσουν στο μέλλον εν τη γενέσει της οποιαδήποτε ενδεχόμενη απόπειρα σταθερής διακυβέρνησης από μια εκλεγμένη κυβέρνηση της Αριστεράς. Και ο νοών νοείτω.

Απούσα η Αριστερά

Αυτό το τελευταίο φαίνεται να μην το έχει συνειδητοποιήσει το κομμάτι εκείνο της Αριστεράς που βρίσκεται σήμερα στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Δυστυχώς, όμως, θα το βρει μπροστά του. Πραγματικά φαίνεται ανεξήγητη η χλιαρή στάση του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στην παραβίαση του Συντάγματος, την ακύρωση του ευρωπαϊκού κεκτημένου για το αναφαίρετο δικαίωμα πρόσβασης των πολιτών στα δημόσια μέσα ενημέρωσης και τη μη εφαρμογή των αποφάσεων του ΣτΕ.

Ο ακτιβισμός, όταν πρόκειται για την προάσπιση της συνταγματικής νομιμότητας, θα έπρεπε να είναι απόλυτη προτεραιότητα της Αριστεράς. Ο ίδιος ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, έχοντας θεσμική ευθύνη να τοποθετηθεί με σαφήνεια αλλά και αποτελεσματικότητα απέναντι σ' αυτό που συμβαίνει, θα έπρεπε χθες, τώρα, σήμερα, αύριο και μέχρι να εκπέμψει κανονικό πρόγραμμα η δημόσια ραδιοτηλεόραση, να βρίσκεται μαζί με ολόκληρη την κοινοβουλευτική ομάδα στο προαύλιο της ΕΡΤ, απαιτώντας το αυτονόητο. Το ίδιο ακριβώς θα έπρεπε να συμβεί και με τους βουλευτές του ΚΚΕ. Μαζική, ειρηνική, καθιστική διαμαρτυρία μέχρι να εφαρμοστεί ο νόμος. Γραφικότητες, θα μου πείτε... Ωστόσο σε χώρες της κεντρικής, της βόρειας αλλά και της ανατολικής Ευρώπης, οι ακτιβιστικές ενέργειες των βουλευτών είναι συνήθης πρακτική της πολιτικής τους κουλτούρας. Αν θεωρούν οι βουλευτές της Αριστεράς ότι, εν μέσω αυγουστιάτικου καύσωνα, οι πολίτες της Αθήνας πρέπει να σηκώσουν στην πλάτη τους την υπεράσπιση της δημόσιας ενημέρωσης, φοβάμαι ότι γύρω στα μέσα Αυγούστου θα δηλώνουν σοκαρισμένοι από την επέμβαση των ΜΑΤ για την εκκένωση του κτηρίου της ΕΡΤ υπό τα χειροκροτήματα εκατοντάδων χιλιάδων ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής και όχι μόνο.

Η απαίτηση για δημόσια ραδιοτηλεόραση, τώρα και όχι αύριο, δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Η έννοια του δημόσιου, επίσης, δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Το δημόσιο σημαίνει κάτι πολύ συγκεκριμένο, άσχετα αν η πολιτική εξουσία στην Ελλάδα ταύτιζε πάντα εκ του πονηρού το δημόσιο με το εθνικό. Αυτό ήταν κάτι που τη βόλευε, καθώς το έθνος ταυτιζόταν αμέσως μετά με το εκλογικό σώμα, δηλαδή τους ψηφοφόρους. Στην πραγματικότητα όμως, η έννοια του δημόσιου εμπεριέχει την έννοια της κοινότητας ή μάλλον των πολλών, ιδιαίτερων και ετερόκλιτων κοινοτήτων που απαρτίζουν το δήμο. Η κοινότητα των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας, για παράδειγμα, μετά το κλείσιμο της ΕΡΤ έχει στερηθεί το δικαίωμα να ακούει μουσική του '50 και του '60 από το δημόσιο ραδιόφωνο. Μια άλλη κοινότητα, αυτή των θεατρόφιλων, δεν έχει πλέον καμία ενημέρωση από την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο για όσα σημαντικά συμβαίνουν στο Φεστιβάλ Αθηνών, κάτι για το οποίο την ίδια στιγμή ενημερώνεται ο Γάλλος πολίτης. Και ούτω καθ' εξής, για διάφορες άλλες κοινότητες πολιτών.

Το πείραμα αυτοδιαχείρισης, με την «παράνομη» εκπομπή της ΕΡΤ μέσω της συνδρομής της EBU προτείνει ένα αποστομωτικό μοντέλο λειτουργίας και τοποθετεί τον πήχυ ψηλά. Ακριβώς γι'αυτό, το μαύρο στις οθόνες και η σιωπή στα ραδιοφωνάκια παραμένουν. Η κοινοβουλευτική Αριστερά παραμένει και αυτή αμήχανη. Και έτσι, σε μέρες που τίποτα στις τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα δεν υπενθυμίζει σ' εμάς -και κυρίως στα παιδιά μας- ότι υπάρχει και ο πολιτισμός ως ανθρώπινη δυνατότητα, ο δρόμος για τα ΜΑΤ και τους χρυσαυγίτες είναι ορθάνοιχτος.

* Σκηνοθέτης και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου